КОМУНИКАЦИСКИ ВЕШТИНИ – ОДНОС СО ПАЦИЕНТИ И ВРАБОТЕНИ СОГЛАСНО ПРОТКОЛОТ ЗА ХОСПИТАЛНА КУЛТУРА

ИЗВЕШТАЈ ЗА НАПРЕДОКОТ НА РЕАЛИЗАЦИЈАТА НА ОБУКИТЕ

ПОЗАДИНА

Во декември 2013 година, Универзитетот Евро-Балкан, Скопје потпиша договор со Министерството за здравство на Република Македонија (МЗ) за изработка на програма и план за работа, обука и образование на ново врабптени и постојно вработени медицински и административно-технички персонал.

Во рамки на неколку работни средби одржани со претставник на МЗ беше прецизирано дека обуките ќе се одржат во текот на 3 последователни работни дена, со учество на околу 30 учесници по обука. Учесниците ќе бидат делегирани од установите за терцијарна и секундарна здравствена заштита и тоа од Универзитетски Клинички Центар во Скопје, болница 8ми Септември и болница Св. Наум Охридски во Скопје, Здравствен Дом Скопје, како и клиничките болници во Битола, Штип и Тетово.

За спроведување на обуките Евро-Балкан вклучи свој тим на вработени лица, плус еден надворешен консултант кој е задолжен за развивање на програмата, методологијата на работа и за спроведување на обуките. Ова беше одобрено од страна на МЗ пред да се започне со реализација на обуките.

Врз основа на дискусиите, тимот припреми програма за обуки на нововработени лица и програма за обуки на постојано вработени лица и две агенди — една за постојано вработени и една за ново вработени лица. Во содржината на понудените програми за обука и агенди беа опфатени исти теми, но во онаа за ново вработени имаше додатни теми што се однесуваа на ориентација на ново вработени и за организациска култура.

СПРОВЕДЕНИ АКТИВНОСТИ

Реализацијата на обуките започна на 11 јуни, 2014 година. Обуките се одржуваат во Деканатот на Медицински факултет во Скопје, при што зависно од достапноста на салите ни беа на располагање малата сала и амфитеатарот.

Секој учесник доби материјал за работа, кој содржеше агенда, копија на Протоколот за хоспитална култура и дополнителни печатени материјали за работа.

Програмата за обуки ги опфати следниве теми:

- Комуникација – дефиниција, видови и правци
- Успешна и ефективна комуникација во здравството – дефиниции и клучни принципи
- Комуникациски вештини и идентификување на потребите на пациентите
- Прилагодување на ниво на комуникација со пациенти и градење на меѓусебна доверба и разбирање
- Бариери и недоразбирања во комуникација со пациенти и техники за справување
- Емпатија и нејзината улога во односите со пациентите и нивни блиски
- Охрабрување на соработка меѓу пациентот и докторот/медицинскиот персонал
- Важноста на активното слушање во комуникации со пациентите (најчести бариери и совети за нивно надминување)
- Важноста на невербалната комуникација (усогласување на вербалната и невербалната порака во комуникацијасо пациентите)
- Примена на етички кодекс на однесување во комуникација со пациенти
- Улогата и примената на Протоколот за хоспитална култура во секојдневното работење на јавните здравствени установи

Методологијата која што се користи при спроведување на обуките се темели врз основа на методите, техниките и принципите на образованието на возрасни лица за неформално образование, т.е опфаќа техники и методи на интерактивно учество и учење од искуството (experiental learning). За секоја од понудените теми беше спремена презентација, а потоа следеше дискусија и работа во групи. За презентациите и предавањата беше користена и консултирана најсовремена меѓународна литература за комунукации и комуникациски вештини во здравството и за здравствениот персонал, како и докази од истражувања спроведени во рамки на здравствениот систем во Република Македонија. Целта на обуките беше да се промовира пациентот како центар на негата, т.е како центар на здравствените услуги, а здравствениот персонал да го зголеми своето знаење и свесност дека тие како даватели на услуги се должни да обезбедат безбедна и етичка нега за своите клиенти и за нивните семејства, и да разберат дека правилната комуникација во огромна мера придонесува за остварување на оваа цел.

Во рамки на сесиите, учесниците пополнуваа и тестови за одередување на нивниот стил на комуникација, за невербална комуникација (декодирање), прашалник за емоционална интелигенција, како и тест со техника која им овозможува на луѓето подобро да ги разберат своите интеракции со самите себе и со другите луѓе.

За регрутација на учесниците беше одговорно Министерствот за здравство кое ги информираше здравствените институции за обуките и за потребата да делегираат вработени кои би присуствувале на обуките. За континуитет во работата и за остварување на планираните исходи, учесниците беа известени дека се должни да присуствуваат на целата обука, т.е да нема замена на едни учесници со други во текот на трите дена.

На обуките беа присутни мешани групи – т.е имаше и ново вработени и постојано вработени лица, а исто така составот во секоја група го сочинуваа лекари, медицински сестри, техничари, шалтерски работници, транспортери, болничари и друг административен персонал. Оваа мешавина на здравствен персонал со различни вештини и компетенции и со различни улоги во здравствениот тим овозможи дискусии и размена на искуства и идеи за тоа колку е важна комуникацијта со пациентите и нивните семејства, потоа во рамки на тимот и во самата организација и како би можеле да се надминат бариерите во комунукацијата. Низ повеќе работилници учесниците беа поделени во групи каде што секоја група имаше можност да идентификува бариери во рамките на својата професија кои се однесуваат на комуникациите во рамки на тимот, организацијата и самиот систем, како и бариери во комуникација со пациенти и нивните семејства. Учесниците идентификуваа и пристапи за нивно решавање и надминување на индивидуално, тимско и организациско ниво.

Дел од третиот ден од обуката е посветен на работа во групи на Протолокот за хоспитална култура. Секоја група има за задача да ги анализира принципите на хоспиталната култура, да предложи како тие принципи би можеле да се спроведат и кој е одговорен за негово спроведување, кои се механизмите за следење и евалуација на неговата имплементација. Секоја група потоа презентира пред останатите учесници, при што се отвара дискусија со бура на идеи за секој принцип на Протоколот.

Најголемиот дел од учесниците земаа активно учество на обуките и со интерес ги следеа предавањата и работеа активно во работилниците. Иако на почетокот имаше отпор поради преоптовареноста на работното место и поради тоа што беше период на летни одмори, по надминување на почетниот отпор, обуките течеа според планот. Најчеста беше дилемата на учесниците зошто токму тие се избрани да дојдат на обуките, т.е дали нивното присуство се должи на потреба да ги подобрат своите комуникациски вештини. Оваа дилема произлезе од недоволната информираност на учесниците и од некоректното претставување на обуките од страна на медиумите кои ги квалификуваа како „дисциплина за белите мантили“ и „лекарите ќе се учат на бон-тон“.

Учесниците беа заинтересирани да научат нешто ново бидејќи можеби само 1% од вкупниот број учесници присуствувале на обука за комуникациски вештини во минатото. Но, најголем беше интересот да се споделат искуствата од работното место, така што дискусиите беа богати и плодни, особено во некои од групите. Се забележа дека за повеќето од учесниците, особено за средно-медицинскиот персонал и административни работници, дел од методологијата за работа беше нов, особено работилниците, мапирањето и работата на флип чарт и презентирање на групната работа.

До денот кога е работен овој извештај се спроведени пет обуки во Скопје, во периодот јуни-јули, 2014 година. Групите броеа различен број на учесници. Подоле е дадено подетално за бројот и составот на групите.

По завршување на програмата за обука, секоја група т.е секој учесник доби прашалник за евалуација, со што учесниците имаа можност да дадат своја оценка за квалитетот на обуката, за организацијата на обуките и за обучувачот. Дел од резултатите на евалузацијата се дадени подоле. Оценките беа следени од тимот на Евро Балкан за да се види дали некој сегмент е лошо оценет и дали е потребно корекција во некој дел.

РЕАЛИЗИРАНИ ОБУКИ
Обука 1 — од 11.06 до 13.06. 2014
Број на учесници: 46 учесници
Опфатени установи: Клиника за нефрологија, Здравствен Дом Скопје, Клиника за детска хирургија, ГОБ 8ми Септември, Клиника за трансфузиологија, Клиника за неврологија, Клиника за реуматологија, ЈЗУ Св. Наум Охридски, Клиника за токсикологија

Обука 2 — од 18.06 до 20.06. 2014
Број на учесници: 52 учесници
Опфатени установи: Клиника за кардиологија, Клиника за очни болести, Клиника за гастроентерохепатологија, Клиника за пластична хирургија, Клиника за очни болести, Клника за уво, нос и грло, Клиника за пластична хирургија, Клиника за хематологија, Клиника за реуматологија

Обука 3 — од 25.06 до 27.06. 2014
Број на учесници: 52 учесници
Опфатени установи: Клиника за радиологија, Клиничка биохемија, Клника за психијатрија, Клиника за дерматологија, Клника за нефрологија, Клиника за инфективни болести, Клиника за ендокринологија

Обука 4 — од 02.07 до 04.07. 2014
Број на учесници: 31 учесници
Опфатени установи: Клиника за максилофацијлна хирургија, Општа болница Куманово, Клиника за торакална хирургија, Клиника за дигестивна хирургија, Клиника за неврохирургија, Клиника за урологија, Клиника за пулмологија

Обука 5 — од 16.07 до 18.07. 2014
Број на учесници: 20 учесници
Опфатени установи: Министерство за здравство, Клиника за ортопедија, Клиника за Онкологија, КАРИЛ, Клиника за ортопедија

РЕЗУЛТАТИ ОД ЕВАЛУАЦИЈА

Резултатите од евалуацијата на оние учесници кои доброволно и анонимно го пополнија прашалникот за евалузација се многу позитивни.
Прашалникот има 13 прашања, и тоа 8 затворени прашања и 5 отворени прашања, Целта е да се оцени обуката, но и да се види дали настанала промена во знаењето на учесниците во однос на комуникациските вештини. Одговорите на затворените прашања се градирани на скала од 1-5, со тоа што:
1 = не се согласувам
2 = малку се согласувам
3 = така-така
4 = се согласувам
5 = многу се согласувам
Еве ги резултатите од одговорите на неколку прашања дадени во прашалникот:

Прашање 2: На обуката се здобив со нови и вредни информации

Прашање 3: Квалитетот на обуката беше добар

Прашање 11: Знаењето што го добив ќе ми биде од корист

Прашање 13: Дали сте задоволни од работата на обучувачот

ПРОБЛЕМИ ВО РЕАЛИЗАЦИЈА

• Учесниците не беа доволно информирани за целта на обуките од страна на своите работодавачи, што кај нив создаваше почетен отпор кон обуките
• Некои учесници не беа целосно ослободени да присуствуваат 3 дена на обуките
• Условите за работа беа отежнати поради топлото време, особено кога групите беа поголеми

ПЛАН ЗА СЛЕДНИ ОБУКИ

Охрид (со можност да дојдат учесници и од Струга) 25-27 август
Битола (со можност да дојдат учесници и од Прилеп) 1-3 септември
Штип (со можност да дојдат учесници и од Велес) 8-10 септември
Тетово (со можност да дојдат учесници и од Гостивар) 15-17 септември

Со Предлог законот за слободните здравствени зони се уредуваат условите, начинот и постапката за основање, развој и работење на слободните здравствени зони, како и дејностите кои се вршат во слободните здравствени зони (здравствената и високообразовната дејност) и посебните услови за нивно вршење. Воедно, со овој предлог закон јасно ги утврдуваме  можностите, поволностите и придобивките од основање на здравствени и високообразовни установи од областа на медицината во рамки на слободната здравствена зона.

Целта на овој предлог закон е со формирањето на слободните здравствени зони да се овозможи развој на здравствениот туризам, привлекување на странски капитал за воведување на нови здравствени методи и постапки, трансфер на know how и технологија, зголемување на конкурентноста и на вработувањето, како и зголемување на квалитетот на високообразовната понуда од областа на медицината.

Во однос на бенефитите кои се овозможуваат за корисниците на зоната, сакам да ја истакнам државната помош, која се доделува во облик на регионална помош и изнесува најмногу до 50% од оправданите инвестициски трошоци или од трошоците за плата за новоотворени работни места за период од две години.

Исто така, за корисниците на слободната здравствена зона предвидуваме значајни даночни и царински ослободувања, според следниот принцип: данок на добивка во период од 10 години, и персонален данок на доход на примањата по основ на платите на вработените лица, за период од 10 години (од денот на започнување на вршење на здравствената дејност, односно од денот на исплата на првата плата на вработените).

Во рамки на даночните олеснувања, корисникот на зоната се ослободува од плаќање данок на додадена вредност и царински давачки, при увоз на медицинска опрема, лекови, медицински потрошен материјал и медицински помагала, при увоз на добрата наменети за изградба на градежен објект, електрична енергија, возила на итна медицинска помош и специјално опремени возила.
Споменатите услови важат доколку наведените добра се увезени од страна на корисник на зоната заради вршење на здравствена дејност или високообразовна дејност од областа на медицината.

Целта е во слободните здравствени зони да поттикнеме вршење и на високообразовна дејност од областа на медицинските науки, паралелно со вршење на здравствената дејност. За таа цел, корисникот на зоната подлежи на ослободувања и враќањето на данокот на додадена вредност, увозните давачки и акциза за период од 15 години доколку во зоната истиот корисник врши истовремено и здравствена дејност и високообразовна дејност од областа на медицината.

Исто така, на корисникот на зоната кој обезбедува нови вработувања предвидуваме доделување помош за обука, и тоа за: посебна обука за стекнување на теоретско и практично знаење применливо за работните места на установата којашто е корисник на зоната, или општа обука за стекнување на теоретско и практично знаење применливо за работните места на установата корисник на зоната, но и за работни места во други установи. Помош за обука може да биде доделена на корисникот на зоната во висина до 60% од оправданите трошоци во случај на општа обука и во износ до 25% од оправданите трошоци во случај на посебна обука.

За корисниците на зоната предвидовме и поволности за уредување на градежно земјиште, со тоа што корисникот е ослободен од плаќање надоместок за уредување на земјиштето. Земјиштето во рамки на слободната здравствена зона ќе може да се продава или да се дава под закуп, во зависност од изборот на корисникот. Исто така, Владата на РМ може да учествува во трошоците за изградба на градежен објект за корисник на зоната во висина најмногу до 500.000 евра во денарска противвредност, во зависност од висината на инвестиционите вложувања на корисникот и бројот на предвидените нови вработувања.

Покрај сите наведени поволности и погодности наменети за корисниците на слободната здравствена зона, очекуваме и соодветен фидбек од страна на корисниците, особено што со договорот за вршење здравствена дејност (а воедно и како услов за користење на државна помош) се обврзуваат да воведат нови здравствени методи или постапки за превенција, дијагностика и лекување на болестите кои дотогаш не се користеле во Република Македонија. Исто така, доколку корисникот го раскине договорот за користење на зоната пред истекот на периодот од 10 години, ќе ги плати данокот на добивка, персонален данок на доход на примањата по основ на платите на вработените лица, данокот на додадена вредност, увозните давачки и акцизата за кои остварил право на даночно ослободување.

Здравствените услуги во зоната нема да бидат достапни за граѓаните на Република Македонија и на Косово, во првите 10 години од отворањето на здравствената установа во зоната. Ова го предвидуваме со цел да не предизвикаме растројство на пазарот, односно нелојална конкуренција, особено во однос на веќе отворените приватни здравствени установи во РМ, кои што при отварањето ги немале овие поволности.

Останатите бенефити за здравствениот систем на РМ се следните:
-Корисникот на зоната мора да има склучено најмалку еден договор со фонд за здравствено осигурување од државата во која се наоѓа неговото седиште и/или од друга држава членка на ЕУ или OЕЦД, кој овозможува обезбедување на здравствени услуги во Република Македонија за државјаните на државите со чиј фонд е склучен договорот;

-Корисникот на зоната мора да e акредитиран од JCI (Joint Commission International) или DNV Healthcare Inc., доколку правното лице е здравствена установа;

-Во приватните здравствени установи во зоната, здравствената дејност ја вршат доктори на медицина кои се странски државјани и државјани на Република Македонија, при што докторите на медицина кои се странски државјани работеле најмалку пет години непрекинато како специјалисти во една од земјите членки на Европската Унија од групата  ЕУ-15 или во земја членка на ОЕЦД и нивниот број не е помал од 30% од вкупниот број на доктори на медицина кои ја вршат здравствената дејност во приватната здравствена установа.

-Корисникот на зоната мора да склучи меморандум за соработка со Владата на Република Македонија со кој ќе овозможи висината на средствата за партиципација на студентите чие образование се финансира од Буџетот на Република Македонија да изнесува 50% од најниската цена што ја наплаќа високообразовната установа основана во зоната.

-Најдобрите десет студенти чие образование се финансира од Буџетот на Република Македонија, а кои завршиле високо образование на високообразованата установа во зоната, имаат право на вработување во јавното здравство.

-Наставата на високообразовната установа да ја изведуваат професори од кои најмалку половина предаваат на еден од 100-те највисоко рангирани факултети на Shanghai Ranking – ARWU (Academic Ranking of World Universities) во делот на медицината, а според наставната програма и учебниците, од еден од универзитетите што се рангирани меѓу првите 10 на Shanghai Ranking – ARWU (Academic Ranking of World Universities) во делот на медицината.

Во врска со сите претходно наведени аспекти на уредување на слободните здравствени зони, во претстојниот период започнуваме јавна расправа, со што ќе овозможиме на стручната јавност, но и на пошироката јавност да даде свој придонес во однос на уредувањето на целиот концепт на слободните здравствени зони. За таа цел, од денеска предлог законот е поставен на веб-страната на Министерството за здравство, со отворена можност за споделување ставови, забелешки и сугестии, кои освен на веб-страната може да се достават и на mail-адресата: zdravstvenizoni@zdravstvo.gov.mk. Предлог законот ќе биде отворен за сугестии и забелешки од стручната и пошироката јавност во наредните 10 работни дена, истите ќе бидат внимателно разгледани и очекуваме дека ќе имаат конструктивен придонес кон унапредување на целиот концепт.

Во наредните неколку месеци, овој концепт на слободни здравствени зони ќе го промовираме со организирање посети во повеќе земји низ светот, и тоа: Соединетите Американски Држави, Канада, Англија, Скандинавските земји, земјите од Блискиот Исток, Турција, Швајцарија, Германија,…Ова е концепт кој веќе се применува во Дубаи, во еден сегмент и во Јужна Кореја, а сега започнува да се применува и во Турција.

Усвојувањето на предлог законот претставува прв чекор кон остварување на крајната цел – отворање на слободните здравствени зони. Отворањето на првата слободна здравствена зона е предвидено во текот на 2017 година.

ПРЕДЛОГ ЗАКОНОТ ЗА СЛОБОДНИ ЗДРАВСТВЕНИ ЗОНИ, преземете го тука

По повод претседавањето на Република Македонија со Здравствената мрежа на Југоисточна Европа, денес во Министерството за надворешни работи се одржа заедничка средба на министерот за здравство, Никола Тодоров и министерот за надворешни работи, Никола Попоски, со дипломатските претставници од земјите учеснички во овој процес.

Во пресрет на претстојниот регионален состанок на Светската здравствена организација во Копенхаген и улогата на Република Македонија како Претседавач со Здравствената Мрежа на Југоисточна Европа со која ќе претседава министерот Тодоров, тој се обрати на дипломатските претставници на земјите од здравствената мрежа на ЈИЕ во присуство на претставникот на канцеларијата на СЗО во Македонија, претставувајќи дел од иницијативите на македонското претседавање со регионалната здравствена мрежа.

Министерот Тодоров посебно се осврна на иницијативата за зајакнување на човечките ресурси како фактор за развој во областа на здравството, преку овозможување на едукации, обуки, специјализации и субспецијализации за здравствените работници во рамки на земјите членки на ЗМЈИЕ. Со оваа иницијатива ќе се овозможи значително зајакнување на капацитетите и вештините на медицинскиот кадар, со што ќе се придонесе кон целокупно зајакнување на здравствените системи на земјите-членки на Здравствената Мрежа.

Во своето обраќање Тодоров ја нагласи и иницијативата за зајакнување на улогата на Здравствената Мрежа на Југоисточна Европа од аспект на менаџирање на кризи, како и пружање на соодветна помош при појава на кризни состојби. Присутните ја поздравија оваа иницијатива и се согласија дека заедничката соработка и координација е од особено значење при појава на кризни состојби, како поплавите кои неодамна го погодија регионот на ЗМЈИЕ, а особено Бугарија.

Реафирмирајќи ја македонската поддршка за понатамошно унапредување на регионалната соработка во рамки на ЗМЈИЕ, министерот Тодоров изрази очекување дека присутните амбасадори ќе ја пренесат пораката на Министрите за здравство во нивните земји, за учество на Министерски состанок кој во рамки на македонското претседавање со ЗМЈИЕ се очекува да се одржи во ноември.

Министерот Никола Попоски во својство на домаќин и шеф на македонската дипломатија посочи дека нашите дипломатски претставници стојат на располагање за олеснување на активностите во здравствената мрежа во насока на подигнување на стандардите. Во доменот на економската дипломатија, сегментот на здравството е интегрален дел преку кој МНР се залага за реализирање на разни проекти но и презентирање на можностите на македонската фармацевтска индустрија во странство.

Со октомвриското утврудување на максимални цени на лекови, намалени се максималните цени на вкупно 328 генерички лекови.

Со октомвриското утврудување на максимални цени на лекови, намалени се максималните цени на вкупно 263 оригинатори лекови.